Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy

Με την παρούσα ανακοίνωση επιχειρείται να δικαιολογηθεί η άσκηση της πολιτικής ανυπακοής εντός του πλαισίου του καθήκοντος για συμμόρφωση στο νόμο ως καθαρά πολιτικό μέσο αντίδρασης μίας μειοψηφίας, η οποία φέρει κατ’ ανάγκη την πλειοψηφία αντιμέτωπη με το δίλημμα είτε να αποδεχθεί αυτήν την ερμηνεία των ενεργειών της είτε να αναγνωρίσει εν όψει του κοινού αισθήματος περί της δικαιοσύνης τη νομιμότητα των αιτημάτων της μειοψηφίας, έχοντας ως τελικό στόχο να προκαλέσει μια αλλαγή στην πολιτική διά της δημόσιας αντιπαράθεσης. Παράλληλα αναδεικνύει ότι η πολιτική ανυπακοή δεν νοείται έξω από τη δημοκρατία και ότι η δημοκρατία χρειάζεται την πολιτική ανυπακοή ως την ύστατη υπενθύμιση της κοινωνίας προς την εξουσία ότι το «συμβόλαιο με το λαό» δεν τηρείται.

Στην παρούσα ανακοίνωση θα μελετήσουμε την έννοια της αυτοσυντήρησης και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει το πολιτειακό σύστημα, κατά τον Thomas Hobbes. Οι άνθρωποι χαρακτηρίζονται από πρωτόγονα πάθη. Προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους, εκχωρούν το σύνολο των δικαιωμάτων τους σε ένα μονάρχη και οργανώνονται σε κοινωνίες. Ο μονάρχης είναι υπεύθυνος για τη θέσπιση νόμων, τη συμπεριφορά των υπηκόων του και γενικότερα τη λειτουργία της κοινωνίας. Η εξουσία του είναι αδιαπέραστη, αλλά δικαιολογείται υπό το πρίσμα ενός αρμονικού κοινωνικού βίου που προσφέρει η δύναμή του. Σε αυτήν την μοναρχική κοινωνία οι άνθρωποι ελαχιστοποιούν τις «φυσικές» τους τάσεις, δηλαδή τα βίαια ένστικτά τους, και αισθάνονται ασφάλεια, αφού δεν κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους είτε από εσωτερικούς είτε από εξωτερικούς εχθρούς. Θα προσπαθήσουμε να καταστήσουμε σαφές ότι ο Hobbes οργάνωσε το σύνολο των πολιτικών του ιδεών, έχοντας ως αρχή την προστασία της ανθρώπινης ζωής, παραβλέποντας με αυτόν τον τρόπο άλλες αξίες, όπως την ελευθερία και την αυτοδιάθεση.

Θεώρησα σκόπιμο στην παρούσα συγκυρία και στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνεδρίου Φιλοσοφίας να αναφερθώ στο ζήτημα της ελληνικής κρίσης, από τη σκοπιά του «φιλοσόφου της αυτονομίας», Κορνήλιου Καστοριάδη. Στο κείμενο αυτό θα μιλήσουμε τόσο για την πολιτική κριτική ικανότητα όσο και για το φαινόμενο της οικονομικής κρίσης των δυτικών κοινωνιών. Κι αυτό, γιατί της οικονομικής κρίσης προηγήθηκε η πολιτική κρίση, και δεν είναι τυχαίο ότι εδώ και είκοσι πέντε χρόνια φιλελεύθεροι πολιτειολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες αναφέρονται στις δυτικές αναπτυγμένες δημοκρατίες μιλώντας με τον όρο «disaffected democracies». Αλλά αυτή η ίδια η οικονομική κρίση κατά τον Καστοριάδη εκφράζει μια παλινδρόμηση στους κόλπους των κυρίαρχων στρωμάτων που είναι ανίκανα να διαχειριστούν το σύστημα. Κι αυτό συμβαίνει, γιατί διασχίζουμε μια εποχή αποσύνθεσης των Δυτικών κοινωνιών που παρατηρείται σε όλες τις τάξεις, και όπου όλα όσα συνέβαλαν στη συνοχή τους διαλύονται με ταχύ ρυθμό, και αποτελεί σύμπτωμα της θεμελιώδους αντινομίας του σημερινού καπιταλισμού, ο οποίος αποβλέπει στην απεριόριστη εξάπλωση ενός δήθεν ορθολογικού ελέγχου, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για παραλήρημα ισχύος που πάει να καταστρέψει φαντασιακές σημασίες χάρη στις οποίες μπόρεσε να αναπτυχθεί, καθώς και το φυσικό πεδίο που του παρείχε τις συνθήκες επέκτασής του. Το επιτακτικό καθήκον για τον Καστοριάδη σήμερα είναι να καταθέσουμε και να θέσουμε υπό έλεγχο τις τυφλές δυνάμεις που εξαπέλυσε το σύστημα (...).

Στο παρακάτω κείμενο αναλύεται η έννοια της αναρχίας και το πώς από έννοια ταυτόσημη του χάους και της αταξίας μπορεί να αποτελέσει πολιτική ιδεολογία που εμπεριέχει την οργάνωση. Η αναρχία, έτσι όπως ορίζεται από τον Μαλατέστα, σημαίνει απουσία αρχής. Στη συνέχεια, ερμηνεύοντας τη σκέψη του Προυντόν και άλλων φιλοσόφων, παρατηρούμε πως η απουσία αρχής δεν σημαίνει και απουσία τάξης. Ο φόβος για την απουσία τάξης σε μια αναρχική κοινωνία οφείλεται στην προκατάληψη των ανθρώπων ότι η κυβέρνηση είναι αναγκαία για την επιβίωση τους και την ασφάλεια τους. Στην πραγματικότητα η κυβέρνηση δημιουργεί την αταξία. Σε μια κοινωνία χωρίς κυβέρνηση οι άνθρωποι θα τιθασεύσουν τα κακά τους ένστικτα και θα καταφέρουν, λόγω της έμφυτης φυσικής τάξης που τους διακατέχει, να συμβιώσουν αρμονικά. Η μοναδική μορφή ιδιοκτησίας που υπάρχει στην αναρχική κοινωνία στηρίζεται στην αμοιβαιότητα. Τα άτομα ανταλλάσσουν αγαθά χωρίς συμφέρον κι έτσι επέρχεται ισορροπία στην κοινωνία, της οποίας οι σχέσεις χαρακτηρίζονται από την αλληλοβοήθεια. Καταλήγοντας, η αναρχία δεν κατάφερε να ευδοκιμήσει στην πράξη αλλά οι ιδέες της είναι χρήσιμες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της σύγχρονης πραγματικότητας.

Η παρούσα ανακοίνωση σημειώνει το ρόλο των τραπεζών και τη σχέση τους με το δημόσιο χρέος (Μαρξ) και το πολιτικό σύστημα. Αυτό δείχνει τη διαρκή προσπάθεια των τραπεζιτών να επιβληθούν στο πολιτικό σύστημα και να αποσπάσουν από αυτό τη βασική λειτουργία του κράτους, την έκδοση νομίσματος. Γίνεται αναφορά στους Προέδρους των ΗΠΑ που αντιστάθηκαν σ’ αυτήν την εξέλιξη και δολοφονήθηκαν, όπως και στο πολιτικό πρόβλημα που κατήγγειλε ο Πρόεδρος Κέννεντυ, αλλά και στην ανάγκη μνείας της Αθηναϊκής δημοκρατίας (Σόλων). Επισημαίνεται το αναπόσπαστο κομμάτι της φιλοσοφίας από την πολιτική φιλοσοφία (Πλάτων, Αριστοτέλης), η ανάγκη να κατοχυρώσουμε το ρόλο του πολίτη στην αυτοθέσμιση της πόλης, καθώς και η δυσκολία που συνεπάγεται ο κώδικας των σημασιών στον πολιτισμό μας (Horkheimer, Adorno, Φουκώ). Η μετατόπιση της οπτικής από τα όντα στα σημεία και τα σημαινόμενα και ο a priori αποκλεισμός των όντων από τη σημειωτική (Έκο). Τέλος προτείνεται ως μοναδική διέξοδος για την αντιμετώπιση του πολιτικού προβλήματος και τη συνέχιση της ιστορικής παρουσίας του ανθρώπου ως κοινωνικού και πολιτικού όντος, η «επικαιροποιημένη» μορφή της αθηναϊκής δημοκρατίας (Σόλων, Κλεισθένης, Εφιάλτης, Περικλής).

Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ αναγνωρίζεται ως ένας από τους πλέον σημαντικούς και ρηξικέλευθους στοχαστές της νεώτερης εποχής. Ωστόσο παρουσιάζει τον εαυτό του ως σφοδρό πολέμιο της φιλοσοφίας και των «φιλοσόφων», δηλαδή των φιλοσόφων, των επιστημόνων και των δημόσιων διανοουμένων. Αμφιβάλλει εάν η καλλιέργεια της επιστήμης και η ανάπτυξη της γνώσης προσφέρουν ο,τιδήποτε άλλο εκτός από ηθική διαφθορά και κοινωνική παρακμή. Δίδοντας έμφαση στις αλλοτριωτικές, στις κοινωνικές και στις πολιτικές συνθήκες που ευνοούν την εξέλιξή τους, υποστηρίζει ότι βλάπτονται κατεξοχήν από την «πρόοδό» τους τόσο η δημόσια αρετή όσο και οι σχετικές με την ιδιότητα του πολίτη αξίες. Αναλόγως φοβάται ότι ο διάλογος και η δημόσια διαβούλευση που βασίζονται στην εκλεπτυσμένη επιχειρηματολογία και στον αναστοχασμό θα οδηγήσουν αναπόφευκτα σε ανεπίλυτες αντιμαχίες, συγκρούσεις και εν τέλει σε καταστροφική πολιτική κρίση. Όμως την ίδια στιγμή προσφέρει ένα πρόγραμμα χειραφέτισης του εαυτού μας και κατάλληλης αγωγής, θεμελιωμένο στην ανάγκη να αναπτυχθούν οι γνωστικές και οι πνευματικές μας δυνάμεις, απελευθερωμένες από οποιοδήποτε είδος καταναγκασμού, δογματισμού, ή κοινωνικού κομφορμισμού. Είναι αυτές οι δυο ‘γραμμές σκέψεις’ ασυμφιλίωτες; Εν πάση περιπτώσει τί νόημα μπορούμε να βγάλουμε από αυτές;

Στην ιστοριογραφία του Θουκυδίδη η διατήρηση της ισχύος των κυριαρχουσών δυνάμεων προβάλλεται ως αναγκαιότητα στον κόσμο των διεθνών σχέσεων, προκειμένου να διασφαλίζεται το κύρος και το συμφέρον κάθε κρατικής υπόστασης. Ως αδιαμφισβήτητο γεγονός επισημαίνεται ότι το μέγεθος της δύναμης καλλιεργεί την υπέρμετρη φιλοδοξία της, ενώ ταυτοχρόνως η δύναμη αυτή πυροδοτεί τα εγγενή πάθη του ανθρώπου που μπορεί να οδηγήσουν σε ολέθρια αποτελέσματα. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί αίσθημα φόβου και ανασφάλειας στις άλλες κρατικές οντότητες και τούτο είναι κάτι που προκαλεί ανισορροπία και εμφανίζεται ως αταξία στο διεθνές, τρόπον τινά, σύστημα της Ελλάδος, λίγο πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου. Η κυριαρχία και ο φόβος στη συνέχεια αποτελούν και τη γενεσιουργό αιτία κήρυξής του πολέμου αυτού. Ειδικότερα μετά τους Περσικούς πολέμους η Αθήνα, ως ηγεμονεύουσα δύναμη, επιδιώκει να καταστέλλει κάθε επαναστατική ή αποσχιστική τάση των συμμαχικών πόλεων-κρατών και να διαμορφώνει ισόρροπες σχέσεις με τις πόλεις που την συμφέρουν, ώστε σιγά-σιγά να επεκτείνει τον έλεγχο και να διευρύνει την επιρροή της. Η τακτική αυτή γίνεται αποδεκτή, γιατί είναι μονόδρομος για την ηγεμονία, επειδή η ύπαρξη της ηγεμονίας καθίσταται επισφαλής. Όμως, εάν υπάρξει αδράνεια ή αμέλεια ως προς τη διατήρηση της συγκεκριμένης τακτικής για τη διασφάλιση της υπεροχής της αθηναϊκής δύναμης, αυτή η ίδια η υπεροχή της και η αντίστροφη τακτική της, θα είναι υπαίτιες της μεταβολής στην ισορροπία και στο συσχετισμό των δυνάμεων μεταξύ των πόλεων-κρατών, με αποτέλεσμα να καθίσταται αναπόφευκτη η σύγκρουση. Επί πλέον η Αθηναϊκή ηγεμονία γνωρίζει καλά ότι η μόνη ασφαλής βάση μιας συμμαχίας συμφερόντων είναι ο φόβος επιβολής αντιποίνων από τον ισχυρό διότι, αν κανείς επιθυμήσει να παραβιάσει τα συμφωνηθέντα αυτός μπορεί να συγκρατείται από τη σκέψη ότι μια κρατική οντότητα μόνη της είναι αρκετά ανίσχυρη να επιβληθεί, αλλά αντίθετα έχει πολλές πιθανότητες να ισοπεδωθεί ολοσχερώς. Συχνά μάλιστα επαναλαμβάνονται στο έργο του Θουκυδίδη οι όροι «προύχω» και «ἰσχύω» προκειμένου να τονιστεί ότι μόνον από τον ισχυρό δέχεται κανείς την εξουσία και όχι από τον ισόπαλο και ισοδύναμο. Έτσι διατηρείται η υπεροχή του κυρίαρχου και παράλληλα νομιμοποιείται η ηγεμονία του. Όμως, επειδή το σύστημα αυτό λόγω της δυναμικής του δημιουργεί καταστάσεις μη προβλέψιμες, είναι πάντοτε κάτι το δυνατόν η ανατροπή του.

The present paper aims to approach the problem of relationship between personal values and common values, in connection to an ideal of humanity. We start from the thesis that the human being, essentially determined by spirit, identifies itself through a set of values freely appropriated on the ground of its own cultural tradition, cognition and aspirations. Personal and common values permanently diversify as a result of the development of knowledge and increasing spreading of information, as well as under the pressure of the changes produced in the historical-social environment. This process is accompanied by a conflict of values that explains the crisis of the contemporary culture. Finally, I consider that the person, as a human being, identifying itself through its own values. In this position, it has to be open to those common values that lead the mankind, such as: peace, freedom, justice, truth, beauty, good, equality, sacred etc. Preserving a balance between personal and common values, the universal culture must be led by the ideal of person’s self-improvement. The education and the norms derived from the personal and collective values have to be subordinated to achieving this ideal.

Creativity is an emerging field of research for philosophy. A diachronic cultural value and fundamental human ability, creativity poses a host of questions that challenge us both on a theoretical and practical level. In this paper we explore creativity through the use of problem-solving lateral thinking techniques, as part of the C2Learn European Community research program. Lateral thinking is defined and then classified into three distinct kinds: conceptual, diagrammatic and emotive. Each kind is then explicated and its basic principles examined, in an effort to shed light on the different ways the space of possible solutions is affected by each kind of lateral thought. It is this active engagement with the space of possibilities itself, that separates a mere problem-solver from an actual creator.

The aim of the present interdisciplinary paper is to study the attitudes that the parents and/or guardians of the family have towards the values that are shared in the educational institutions where their children study. A questionnaire was administered about values, which can be found at htppt://violencia.dste.ua.es, to 100 parents and family representatives of both sexes, from a parish school of secondary education that gives our Christian values. The results show a favorable attitude toward the values that are seen supported by the assistance and participation of the parents in the educational activities on values created for the educational institution during the school year. Respect had reached the highest average (4.49) and is, precisely, an institutional value along with responsibility. The majority of mothers assist, whereas a smaller proportion of fathers and guardians do. In general, the mothers have a better opinion than the fathers; the differences are significant in regards to obedience, respect and knowledge.

One branch of virtue epistemology, Virtue-Responsibilism, has argued that the intellectual virtues are analogous in structure to Aristotelian moral virtues. Like Aristotelian moral virtues, intellectual virtues are acquired dispositions of motivation, emotion, action, and perception. Responsibilists argue that intellectual virtues, e.g., open-mindedness, intellectual courage, and intellectual autonomy, are praiseworthy character traits, over which we have some control and for which we are (partly) responsible. If Responsibilism is correct, is there a distinction between moral virtues and intellectual virtues? I address two different arguments for the claim that there is a distinction, in the sense that the intellectual virtues are a special subset of the moral virtues. Both Linda Zagzebski and Jason Baehr have argued that the criteria for intellectual virtue include all of the criteria for moral virtue, but also include additional criteria that set the intellectual virtues apart from other moral virtues. I contend that Zagzebski’s and Baehr’s arguments fail. Ultimately, we won’t be able to determine whether Responsibilist intellectual virtues are distinct from moral virtues until we decide on the scope of ‘the moral’ and ‘moral virtue’.

The number of wars in which modern countries, primarily the United States and Great Britain, have been involved in the past one hundred years might leave the impression that peace movements there are ineffectual. Virtually every war in recent US and UK history has had its corresponding anti-war protests, and there is no record of a peace movement actively stopping an impending significant military action at inception, although evidence exists that peace movements have affected martial policy after the initial stages of a military action. Instead, peace movements seem to elicit ill will and accusations of self-preservation and treason. This paper will show that peace movements are thus censored through a sense of patriotism constructed by those in positions of influence, including government entities and the press. More important, this paper will argue that the reasoning of these pacifist movements and of their detractors can be more clearly understood through application of the work of philosopher G.E.M. (Elizabeth) Anscombe, particularly her essay “Modern Moral Philosophy,” than through other philosophers such as Richard M. Weaver.

Virtue and wisdom has the relation of mutual promotion which can be illustrated from following three aspects. Firstly, the wish of virtue promotes the person to cultivate wisdom, and the wish of wisdom can also promote the person to possess virtue. Secondly, in order to cultivate virtue, the formation of wisdom requires the person who intends to utilize wisdom to be virtuous. Thirdly, the elevation of virtue requires the elevation of wisdom and vice versa.

“Hume’s Problem” is one of those great theoretical problems in modern ethics and axiology studies, the essence of which is the logical relationship between value and fact. The legal ground and rational route from “fact” to “value” lie in the revealing of the relationship of negative unity between value and fact. The basis and medium of this relationship are the “factual contradiction” and “actual dilemma” faced by us. The means of negative unity between value and fact in study is one kind of “factual epistemic means”, which is one general study means both different and relevant to “value expression means”.

The centre of moral construction is the social virtue in the times of universal interaction. Social virtue can be defined as a combination of the morality of the public and the public universal morality. Social virtue, broadly speaking, refers to everyone and it has two aspects: positive and negative one. A positive aspect means that everyone has to accept the moral obligation as a kind of minimal requirement. A negative one shows that no one is permitted to destroy the public activity. The moral construction of citizens, should respect the individual freedom. Therefore, the issue of social virtue is the issue of human nature.

The communication is about the space graveyard as an educational tool for humanities classes, since it provides numerous attributes for the study of religion, art, and especially in philosophy classes, on the topic death and history. The communication aims to suggest a methodology that encourages new teaching practices that meet the contemporary teenager that every day is more inserted in virtual reality and real distanced every day. We believe that the study of representations of Death in the graveyard art will contribute to the approximation of teenager with related issues its own finitude, in addition to providing the student and the teacher a space of exchange, identification and reflection on various themes and values that permeate our lives and that are of fundamental importance for the composition of adults who will compose the society of the future. Working with the dying and the graveyard in classroom enables the realization of interdisciplinary work, besides providing a reflection about teaching practice, acting in the formation of the identity of the student, the ability to create and share meaningful experiences in education space, in developing reaffirmation of values and cultures and beliefs, as well as the formation of a future centered consciousness in the human condition, not just market.

The aim of our paper is to present a project within the dynamics of knowledge as an extension of Roman Suszko’s diachronic logic. A hierarchical system of knowledge can be seen as a toolkit for philosophical study in some aspects of the dynamics of knowledge, especially scientific knowledge. They can also be considered as models of rationality – they help to describe and analyze historical and sociological aspects of the dynamics of knowledge by means of formal methods. The project shares some connections with the following conceptions: the semantic epistemology of Kazimierz Ajdukiewicz, the diachronic logic of Roman Suszko, and the historical epistemology of Jerzy Kmita. Three main situations are investigated – a perfectly normal situation, the situation of constraint, and that of exasperation. These situations were introduced by Leszek Nowak in the framework of non-Marxian historical materialism. Our approach results in models (matrices) for such fundamental processes as innovation, development, and advancement as composed of three strictly axiological concepts. Also, we consider going beyond rationality and rational values. Therefore, we are interested particularly in the irrationality and counterrationality of scientific change. Finally, through a pragmatist approach, we can cope with responsibility within social structures.

The mode of thinking in ethics has been transformed in modern times. Whitehead’s impact is decisive for this change. First, Whitehead’s philosophy, in later period, expresses a kind of expectation of constructing a kind of metaphysics and cosmological/ideological system rooted in aesthetic values, or in empirical values. Second, in a certain sense, Whitehead’s ‘holistic value metaphysics’ helped in establishing a new ethical discipline: ecological ethics.

Civil identity is a societal construct of consciousness and communicative practices, the construal of public and private levels of social life emerging around the recognition of the values of individual freedom, dignity and uniqueness of man. It is influenced by the involvement of knowledge in the organization of social and economic development and is associated with the generation of cultural and emotional values and norms of everyday life. Civil identity exists as a discursive-ethical activity focused particularly on the person’s moral self-determination in the dealings with the community and society. Contemporary semiotic studies allow combining the development of the signs language and art representation with that of the physical senses and emotional perception of reality within one context of understanding. All human systems interact with the brain and are interdependent. Attention is drawn to fact that civil identity as ethical self-determination is congruent with the responsibility that exists in connection with the growth of civilization’s potential of empathy. In this way a constructive basis could be found for some relevant arguments and discussion in the areas of philosophy of civil society, economic history, semiotics and brain science.

This paper concerns the distinction between intrinsic and instrumental goodness, and the claim that intrinsic goodness is somehow prior to instrumental goodness. Although the idea is ancient, one version of it going back at least to Aristotle, and although it may initially seem obvious, I suggest that its truth is not obvious at all. In fact, I try to make out a case for thinking that all goodness is fundamentally goal-oriented and contributory. It is goodness for an objective, in the sense of being adequate for, or such as to be successful at, realizing an end. Success in and of itself is an intrinsic good, but it is a rather special object of preference or desire: it is a second order case of goodness, having no content without actions which are directed at an end. The Aristotelian picture of intrinsic goodness being chosen for its own sake and more primary than instrumental good is a misleading picture of the situation.